Podatek od nieruchomości w Polsce był pobierany już w średniowieczu. Od tamtych czasów znacznie ewoluował, a jego aktualna forma i zasady według jakich powinien być naliczany budzą niekiedy sporo kontrowersji. Zapoznajmy się z obowiązującym prawem i informacjami kiedy taki podatek należy płacić i jakie zmiany przyniesie nam rok 2015.
Podatek od nieruchomości w Polsce był już pobierany za czasów króla Kazimierza Wielkiego – nosił on nazwę podatku poradlnego, a jego wysokość była uzależniona od powierzchni obszarów ziemi uprawnej. Podatek ten miał charakter stały i był pobierany od dóbr rycerskich. W roku 1629, powstała nowa forma podatku, zwany podymnym, który pobierany był od ilości domów mieszkalnych na danym obszarze. Płatnikami byli zarówno chłopi, jak i mieszczanie i szlachta. W 1775 roku podatek ten nie był pobierany już od ilości domostw, a od ilości kominów znajdujących się na budynkach. Późniejsze rozbiory znacznie zróżnicowały system podatkowy w Polsce.
Podatek od nieruchomości wprowadzono w 1936 roku na mocy dekretu Prezydenta RP. W rozumieniu ówczesnego prawa, nieruchomością były grunty, budynki i inne budowle. Opodatkowane były w gminach miejskich wszelkie nieruchomości, z wyłączeniem gruntów użytkowanych jako pola uprawne, łąki, pastwiska, ogrody, sady oraz grunty znajdujące się pod wodami i lasami, których powierzchnia nie przekracza 5000 metrów kwadratowych. Wolnymi, od podatku od nieruchomości były między innymi: budynki skarbu państwa, związków samorządowych, instytucji ubezpieczeń społecznych, zakładów opiekuńczych, związków gmin wyznaniowych, instytucji naukowych, oświatowych, ziemie znajdujące się pod torami i drogami oddanymi do użytku publicznego, gorzelnie rolnicze. Tyle słowem historii…
Współcześnie podatek od nieruchomości regulowany jest przepisami ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych, rozdział 2. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Pod pojęciem budynku przepisy ustawy mówią o obiekcie budowlanym w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. „Budowlą” natomiast jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który nie jest budynkiem ani obiektem małej architektury, również urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają: użytki rolne, grunty zadrzewione, zakrzewione na użytkach rolnych, lasy, z wyłączeniem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Bardziej szczegółowa lista „obiektów” nie podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, przedstawiona została w art.2 ust 3 wymienionej wcześniej ustawy.
Obowiązek uiszczania opłat za podatek od nieruchomości leży na podatnikach tego podatku, czyli osobach fizycznych, osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych, również na spółkach nieposiadających osobowości prawnej, wówczas, gdy jednostki te są właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości lub ich części, obiektów budowlanych, ich części, które stanowią własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.
Obowiązek podatkowy ciąży na posiadaczu samoistnym, jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym. Natomiast jeżeli przedmiot opodatkowania stanowi współwłasność lub jeżeli znajduje się w posiadaniu dwóch lub większej liczby podmiotów, wówczas obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
Podstawa opodatkowania powierzchni nieruchomości
Podstawą opodatkowania dla gruntów jest ich powierzchnia, dla budynków i ich części – powierzchnia użytkowa. W przypadku budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, podstawą opodatkowania jest wartość, o której wspomniano w ustawie o podatkach dochodowych, która jest ustalana na dzień 1 stycznia roku podatkowego i która stanowi podstawę obliczania amortyzacji w danym roku, jednak nieskorygowana o odpisy amortyzacyjne. Jeżeli chodzi o budowle całkowicie zamortyzowane, to podstawę opodatkowania stanowi ich wartość określana z dnia 1 stycznia danego roku, w którym miała miejsce ostatni odpis amortyzacyjny.
Dalej ustawa przewiduje liczne uszczegółowienia co do wysokości powierzchni, której wielkość stanowi przedmiot opodatkowania. Jeżeli, pomieszczenia mają wysokość od 1,40 m do 2,20 m, to do podatku zalicza się powierzchnię użytkową budynku w 50%. Natomiast jeżeli wysokość ta nie wynosi nawet 1,40 m, wówczas powierzchni takiej w ogóle się nie podaje. Wówczas, gdy obowiązek podatkowy od budowli powstał w trakcie roku podatkowego, podstawą opodatkowania jest wartość, którą stanowi podstawa obliczania amortyzacji przypadająca na dzień powstania obowiązku podatkowego. W ustawie zawarty jest również sposób postępowania w przypadkach odbiegających od reguły: przykładowo co należy robić, jeżeli budowla położona jest na terytorium dwóch gmin – art. 4 ust.9 nakazuje w takich przypadkach proporcjonalne określenie długości odcinka budowli położonego na terenie danej gminy.
Wysokość stawek podatku od nieruchomości jest ustalana przez radę gminy co roku w drodze uchwały. Ustawa określa jedynie stawki, które nie mogą zostać przekroczone (stawki maksymalne – art.5 ust1). Ustalana wysokość stawek opodatkowania, może być różnicowana dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania. Takiego różnicowania można dokonać ze względu na odmienną lokalizację, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy, odmienne przeznaczenie.
Obowiązek uiszczania podatku powstaje z dniem 1. dnia miesiąca, który następuje po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Jednak, jeżeli w ciągu roku powstanie zdarzenie mające wpływ na wysokość podatku, to zmiana uiszczanej kwoty nastąpi z dniem 1. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce istotne zdarzenie. Natomiast wygaśnięcie obowiązku podatkowego następuje z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek.
Podmioty opodatkowania maja obowiązek złożenia właściwemu organowi podatkowemu ze względu na miejsce położenia przedmiotu opodatkowania, informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych na odpowiednim formularzu, w terminie 14 dni od dnia, w którym powstały okoliczności mające wpływ na zamianę wysokości podatku lub zdarzenia powodujące powstanie obowiązku podatkowego. Podmiot opodatkowania jest zobowiązany do uiszczania opłat za podatek od nieruchomości w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada danego roku podatkowego. Podmiot nie zostaje dodatkowo informowany o konieczności uiszczania opłat – sam jest zobowiązany do pamiętania.
W gestii rady gminy istnieje możliwość zarządzenia poboru podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa. Rada gminy wyznacza wówczas inkasentów i określa wysokość wynagrodzenia za inkaso. Przepisy ustawy, o której tutaj mowa, przewidują liczne zwolnienia od płacenia podatku od nieruchomości. Zwolnieniu takiemu podlegają miedzy innymi: budowle będące częścią infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym wraz z zajętymi gruntami, wówczas gdy osoba zarządzająca infrastrukturą jest obowiązana do jej udostępniania licencjonowanym przewoźnikom kolejowym, tworzą linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435mm. Zwolnione są również budynki infrastruktury portowej, budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty, budynki i budowle i zajęte pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego. Podmioty opodatkowania, które zwolnione są z obowiązku uiszczania podatku od nieruchomości, to : uczelnie, jednostki organizacyjne o charakterze publicznym i niepublicznym, które są objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy w zakresie nieruchomości zajętych na działalność oświatową, instytuty badawcze z wyłączeniem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą. Wymienione zwolnienia jednostek od płacenia podatku, są tylko przykładowymi. Dodatkowo, rada gminy, w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia.
Instytucja poboru podatku od nieruchomości zobowiązana jest do prowadzenia jego ewidencji w systemie informatycznym. Zawarte są tam nie tylko kwoty uiszczonego podatku, ale również dane o podatnikach, przedmiotach opodatkowania wynikające z informacji i deklaracji składanych przez podatników na podstawie istniejących przepisów. Ewidencja prowadzona jest tylko i wyłącznie na potrzeby jednostek poboru.
Zmiany w zakresie podatków od nieruchomości w 2015 roku
Od stycznia 2015 roku Minister Finansów zapowiada pewne zmiany w zakresie podatku od nieruchomości. Zmiany te mają dotyczyć jednorazowego uiszczania opłaty za podatek od nieruchomości, jeżeli jego wysokość ustalana w drodze decyzji gminy nie przekraczałyby 100 zł. Zmiany mają również dotykać podatników, u których kwota podatku nie przekroczy wysokości kwoty doręczenia przesyłki poleconej za potwierdzeniem odbioru – w takich przypadkach gmina nie będzie w ogóle wydawać decyzji podatkowych.
Artykuł został przygotowany przez biuro rachunkowe Rachexpert z Wrocławia.