Obecnie, gdy zakupy w przedsiębiorstwach stały się jedną z kluczowych płaszczyzn mogących stworzyć przewagę konkurencyjną nad innymi firmami, kupcy stoją przed trudnym zadaniem optymalizacji procesów zakupowych tak, aby były jak najbardziej wydajne. Najczęściej związane jest to z doborem odpowiedniej strategii sourcingowej do danego asortymentu, który przedsiębiorstwo musi nabyć. W doborze odpowiedniej strategii z pomocą przychodzi model teoretyczny zwany macierzą Kraljica.
W modelu tym, na podstawie dwóch wymiarów: wpływ danego produktu na wynik finansowy przedsiębiorstwa oraz ryzyko związane z dostawami, wyodrębnione zostały cztery główne grupy produktów. Model ten może stanowić podstawę dla określenia relacji, które powinny nas łączyć z danym dostawcą. Do zasadniczych cech, które mają wpływ na ocenę ryzyka związanego z dostawami jest precyzyjne określenie liczby dostawców, którzy spełniają wymagania stawiane im odnośnie danego produktu, a także określenie poziomu ryzyka związanego z rezygnacją dostawcy ze współpracy odnośnie wybranego produktu. Na ocenę wpływu danego produktu na wynik finansowy przedsiębiorstwa wpływają natomiast obroty osiągane na danym produkcie, potencjał redukcji kosztów, a także procentowy udział kupowanego produktu na tworzenie wartości dodanej.
Analiza powyższych czynników umożliwiła wyselekcjonowanie czterech najważniejszych grup produktów:
- produktów standardowych,
- wąskich gardeł,
- produktów „dźwigni”,
- produktów strategicznych.
Każda z wymienionych grup charakteryzuje się odmiennym sposobem budowania relacji z dostawcami, a co za tym idzie należy zastosować całkiem inne metody sourcingowe oraz narzędzia w celu uzyskania optymalnych rezultatów. W zależności od tego, w której grupie znajduje się dany produkt/usługa powinniśmy przyjąć odpowiednie podejście względem dostawcy tego produktu/usługi.
Produkty standardowe – do tej grupy zaliczamy wszystkie produkty, które mają raczej niewielki wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa i nie są obciążone dużym ryzykiem związanym z dostawami. W tej grupie odnajdziemy np. materiały biurowe, czy chociażby przeloty lub przejazdy służbowe itp. Źródłem oszczędności w tej grupie produktów może być wybranie konkretnej firmy dostarczającej dany asortyment, dzięki czemu ograniczona zostanie liczba dostawców, a ci wybrani będą realizować większe zamówienia, co pozwoli wynegocjować korzystniejsze kontrakty.
Wąskie gardła – ta grupa produktów ma również niewielki wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa, natomiast występuje tu duże ryzyko związane z dostawami. Zaliczyć możemy tu wszelkie produkty robione na zamówienie, bądź dostarczane przez niewielką ilość dostawców. Ważne jest, żeby cały czas poszukiwać nowych dostawców, a także w bardzo wielu przypadkach uprościć specyfikację danego produktu, co skutecznie poszerzy krąg dostawców.
Produkty „dźwignie” – są to produkty/usługi mające ogromny wpływ na wynik finansowy firmy, a jednocześnie występuje stosunkowo niskie ryzyko związane ich dostawami. Są to wszystkie produkty, które posiadają liczną grupę producentów/dostawców, a więc wszelkie surowce lub produkty nisko przetworzone. W tym obszarze można z powodzeniem wykorzystać zasady konkurencji rynkowej. Dzięki zastosowaniu w tej grupie produktów aukcji elektronicznych, bądź przetargów możemy w bardzo szybkim czasie obniżyć koszty, szczególnie, że w erze Internetu całe postępowanie przetargowe można przeprowadzić w serwisach do tego stworzonych, takich, jak Sourcingsolutions.pl, który powstał w ramach projektu „Stworzenie internetowego serwisu obsługi procesu zapytań ofertowych” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Dotacje na innowacje. Inwestujemy w waszą przyszłość.
Produkty strategiczne – jest to grupa produktów, która ma zasadnicze znaczenie dla całego procesu produkcyjnego. Są to produkty dostarczane w ogromnych ilościach, w ustalonych przedziałach czasowych. W tej grupie najskuteczniejszymi narzędziami jest zaangażowanie dostawców w proces projektowania elementu, a także program rozwoju dostawcy.
Korzystanie z macierzy Kraljica w zarządzaniu relacjami z dostawcami ma wiele zalet, przede wszystkim pozwala zredukować koszty, a także zoptymalizować strategie sourcingowe odnośnie poszczególnych kategorii produktowych. Macierz pozwala przejrzyście sklasyfikować dostawców, a wypracowane narzędzia w poszczególnych grupach produktowych są dla pracowników działów zakupów cennymi wskazówkami.
Artykuł zrealizowany w oparciu o współpracę z serwisem SourcingSolutions.pl